17η Νοέμβρη 1973. Μηνύματα χωρίς αποδέκτη;
Η 17η Νοεμβρίου 1973 είναι μια ημερομηνία έντονα χαραγμένη στη μνήμη των νεότερων Ελλήνων.
Υπήρξε κορυφαία στιγμή αναμέτρησης του ελεύθερου φρονήματος με το σκοταδισμό, του νέου με το παλιό, της συντήρησης με την πρόοδο, της δημοκρατίας με τον φασισμό.
Καλλιέργησε προσδοκίες, γέννησε οράματα και άφησε βαθύ αποτύπωμα στις γενιές που έζησαν τα γεγονότα της εποχής, αλλά και σε αυτές που ακολούθησαν.
Σχεδόν μισό αιώνα μετά, κάθε φορά που το ημερολόγιο φτάνει στην ημερομηνία αυτή, οι μνήμες ζωντανεύουν. Αφιερώματα, εκδηλώσεις, πορείες, διαδηλώσεις, αλλά και η αίσθηση μιας σύγκρουσης που δεν τελείωσε ποτέ, πλανάται στην ατμόσφαιρα.
Πώς γίνεται;
Αφού η γενιά του Πολυτεχνείου έφτασε, ακόμη και να κυβερνήσει αυτό το τόπο!
Πού πήγαν τα μηνύματα;
Τι έγιναν τα οράματα;
Γιατί το «Ψωμί – Παιδεία – Ελευθερία» εξακολουθεί να σηματοδοτεί τις σημερινές διεκδικήσεις;
Τι έγινε λάθος;
Η απάντηση είναι πολυσύνθετη και οπωσδήποτε δεν μπορεί να δοθεί μέσα από τα περιορισμένα όρια αυτού του σημειώματος. Σίγουρα δεν μπορεί να δοθεί από ένα άτομο για όλους. Ο καθένας και η καθεμία από εμάς, όμως, χωριστά, και όσοι έζησαν τα γεγονότα του Πολυτεχνείου και όσοι κατοπινά γαλουχήθηκαν με τις ιδέες της εποχής, γνωρίζει πολύ καλά τις απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα.
Και όχι μόνο γνωρίζει, αλλά μπορεί να εντάξει την ατομική του δράση στη διαμόρφωση μια νέας συλλογικής συνείδησης ώστε να μπει φραγμός στο σημερινό κατρακύλισμα της χώρας μας.
Οι προκλήσεις είναι μπροστά μας!
ΠΑΤΡΙΔΑ, ποίημα της Ουαρσάν Σαίρ
Κανένας δεν αφήνει την πατρίδα του,
εκτός αν πατρίδα είναι το στόμα ενός καρχαρία
τρέχεις προς τα σύνορα μόνο όταν βλέπεις ολόκληρη την πόλη να τρέχει κι εκείνη
οι γείτονές σου τρέχουν πιο γρήγορα από σένα με την ανάσα ματωμένη στο λαιμό τους
το αγόρι που ήταν συμμαθητής σου
που σε φιλούσε μεθυστικά πίσω από το παλιό εργοστάσιο τσίγκου
κρατά ένα όπλο μεγαλύτερο από το σώμα του
αφήνεις την πατρίδα μόνο όταν η πατρίδα δε σε αφήνει να μείνεις.
Κανένας δεν αφήνει την πατρίδα εκτός αν η πατρίδα σε κυνηγά
φωτιά κάτω απ΄ τα πόδια σου
ζεστό αίμα στην κοιλιά σου
δεν είναι κάτι που φαντάστηκες ποτέ ότι θα έκανες
μέχρι που η λεπίδα χαράζει απειλές στο λαιμό σου
και ακόμα και τότε ψέλνεις τον εθνικό ύμνο ανάμεσα στα δόντια σου και σκίζεις το διαβατήριό σου σε τουαλέτες αεροδρομίων
κλαίγοντας καθώς κάθε μπουκιά χαρτιού δηλώνει ξεκάθαρα ότι δεν πρόκειται να γυρίσεις.
Πρέπει να καταλάβεις ότι κανένας δε βάζει τα παιδιά του σε μια βάρκα εκτός αν το νερό είναι πιο ασφαλές από την ξηρά
κανένας δεν καίει τις παλάμες του κάτω από τρένα, ανάμεσα από βαγόνια κανένας δεν περνά μέρες και νύχτες στο στομάχι ενός φορτηγού τρώγοντας εφημερίδες
εκτός αν τα χιλιόμετρα που ταξιδεύει σημαίνουν κάτι παραπάνω από ένα ταξίδι.
Κανένας δε σέρνεται κάτω από φράχτες κανένας δε θέλει να τον δέρνουν να τον λυπούνται κανένας δε διαλέγει τα στρατόπεδα προσφύγων ή τον πλήρη σωματικό έλεγχο σε σημεία όπου το σώμα σου πονούσε ή τη φυλακή,
επειδή η φυλακή είναι ασφαλέστερη από μια πόλη που φλέγεται και ένας δεσμοφύλακας το βράδυ είναι προτιμότερα από ένα φορτηγό γεμάτο άντρες που μοιάζουν με τον πατέρα σου
κανένας δε θα το μπορούσε
κανένας δε θα το άντεχε
κανένα δέρμα δε θα ήταν αρκετά σκληρό για να ακούσει τα:
γυρίστε στην πατρίδα σας μαύροι πρόσφυγες βρομομετανάστες ζητιάνοι ασύλου που ρουφάτε τη χώρα μας
αράπηδες με τα χέρια απλωμένα μυρίζετε περίεργα απολίτιστοι κάνατε λίμπα τη χώρα σας και τώρα θέλετε να κάνετε και τη δική μας πώς δε δίνουμε σημασία στα λόγια στα άγρια βλέμματα
ίσως επειδή τα χτυπήματα είναι πιο απαλά από το ξερίζωμα ενός χεριού ή ποδιού
ή τα λόγια είναι πιο τρυφερά από δεκατέσσερις άντρες ανάμεσα στα πόδια σου
ή οι προσβολές είναι πιο εύκολο να καταπιείς από τα χαλίκια, από τα κόκαλα από το κομματιασμένο κορμάκι του παιδιού σου.
Θέλω να γυρίσω στην πατρίδα, αλλά η πατρίδα είναι το στόμα ενός καρχαρία πατρίδα είναι η κάννη ενός όπλου
και κανένας δε θα άφηνε την πατρίδα
εκτός αν η πατρίδα σε κυνηγούσε μέχρι τις ακτές
εκτός αν η πατρίδα σού έλεγε
να τρέξεις πιο γρήγορα να αφήσεις πίσω τα ρούχα σου
να συρθείς στην έρημο
να κολυμπήσεις ωκεανούς
να πνιγείς
να σωθείς
να πεινάσεις
να εκλιπαρήσεις
να ξεχάσεις την υπερηφάνεια
η επιβίωσή σου είναι πιο σημαντική.
Κανένας δεν αφήνει την πατρίδα εκτός αν η πατρίδα είναι μια ιδρωμένη φωνή στο αυτί σου που λέει φύγε, τρέξε μακριά μου τώρα δεν ξέρω τι έχω γίνει αλλά ξέρω ότι οπουδήποτε αλλού θα είσαι πιο ασφαλής απ΄ ό,τι εδώ.
H Warsan Shire (ورسان شاير) γεννήθηκε το 1988 στην Κένυα από Σομαλούς γονείς.
Η οικογένειά της εγκαταστάθηκε τον επόμενο χρόνο στη Μεγάλη Βρετανία.
Το 2013 βραβεύτηκε με το African Poetry Prize του Πανεπιστημίου Brunel.
